Een grafopschrift is een van de eerste dingen die mensen eraan herinnert dat er iemand is begraven. De naam van de persoon, de overlijdensdatum en de geboortedatum staan ergens op het graf geschreven. Dat kan een kruis zijn of een stuk hout. Als men het duurzamer wil doen, staat het op een steen of een grafmonument. Dat is van alle tijden en dat wordt al duizenden jaren zo gedaan. Kom je bij een graf dan ga je uitrekenen hoe oud zo iemand geworden is. Bij oorlogsgraven is die constatering van iemands leeftijd altijd heel indringend, want vaak erg jong. Je staat voor een graf van een in de knop afgebroken leven kun je dan wel stellen, waar nog een hele toekomst op lag te wachten. Een gedenkplek is altijd een plaats die tot nadenken aanzet en opschriften spelen daarin een zeer belangrijke rol.
Teksten en opschriften op grafmonumenten
Sommige mensen volstaan zelfs met de aanduiding van de plaats in de Bijbel of het psalmnummer. Dan bedoelen ze met 1Kor. 13,13 bovenstaande tekst. Je moet wel heel Bijbel vast zijn om te weten dat dat er mee bedoeld wordt.
Letterbeeld grafsteen
Een belangrijk onderdeel van de wijze waarop een mooie tekst wordt weergegeven, is hoe wordt die tekst weergegeven. Welk lettertype is daarvoor gebruikt en hoe is dat op de steen gezet. Daarvoor gebruiken we verschillende lettertypes alfabetten. Elk alfabet dat gebruikt wordt heeft een ander letterbeeld zoals dat genoemd wordt. Er zijn grof gesteld twee soorten lettertypes met schreef en zonder schreef.
De schreef komt door de aanzet van een beitel bij het ontwerpen van een type alfabet. De eerste alfabetten werden voor natuursteen gebruik ontworpen. De Times New Roman is er zo een SPQR betekent de senaat en volk van Rome Senatus Populusque Romanus.
Naast de keuze voor het lettertype speelt de manier waarop dat lettertype gebruikt is ook een belangrijke rol voor het totale aanzien. De manieren waarop een tekst op een grafsteen gezet kan worden is nogal uiteenlopend. De tekst kan aangebracht worden met:
Met schreef de rode punten
Zonder schreef
De hand – tekst hakken op een grafmonument
Een gedenksteen kan op verschillende manieren van tekst worden voorzien. De mooiste en tevens ook de meest bewerkelijke manier is met de hand uit hakken van de tekst. Dat kan zowel in graniet, marmer als kalksteen worden gedaan. De letters worden er dan eerst opgetekend, tegenwoordig gebeurt dat met hulp van de computer. Dan weet je dat de afstanden tussen de letters onderling goed zijn afgestemd. Niet elk lettertype want dat is ook nog een keuze, leent zich voor het uithakken met de hand daar moet ook even rekening mee gehouden worden.
Een folie en uitblazen van de tekst
Een in de steenhouwerij veel gebruikte manier van beletteren van gedenkstenen is het gebruiken van straalfolies. In een rubber folie worden de letters met een plotter aangebracht. De folie wordt op de gedenksteen aangebracht. Vervolgens worden die uitgesneden letters weggehaald. Dan wordt er met een soort staalzand de zichtbare steen weggeblazen. Zo worden de letters leesbaar op de steen. Vaak kleurt men de letters dan ook nog eens in om het contrast te verhogen.
Brons of Aluminium
Een ander type letters is die van Brons of Aluminium. De tekst wordt dan opgegeven aan een bronsgieter die dan de letters uitgiet in brons of aluminium. Aan de tekst zijn dan op verschillende plaatsen pennetjes bevestigd, die vastgelijmd moeten worden aan de natuurstenen ondergrond. Men boort daarvoor dan eerst met een mal gaatjes waarin die pennetjes vallen. Deze techniek wordt vaak voor zerken gebruikt, maar op een staande steen of een ruwe kei is ze ook goed toe te passen.
Verheven of verdiepte letters
Ook in de manier waarop de letters worden aangebracht heeft men nog keuze. Men kan overwegen de letter zelf uit te hakken en de steen daarvoor weg te halen. Dat wordt een verdiepte letter genoemd. Een andere optie is om de steen om de letter zelf weg te halen, de letter steekt dan als het ware boven het oppervlak van de steen uit. Een dergelijke letter toepassing wordt een verheven letter genoemd.
